رانندگی به افراد آزادی و تحرک می بخشد. اگرچه رانندگی فعالیت پیچیده ای است با این حال بسیاری از خودروسواران ممکن است که دچار اشتباه شوند. رانندگان پیر و جوان نسبت به افرادی از سن های دیگر بیشتر اوقات درگیرتصادفات جاده ای هستند. با این که رانندگان قدیمی سال ها تجربه رانندگی دارند اما افزایش سن تغییراتی در بدن ایجاد می کند که توانایی رانندگی را تحت تاثیر قرار می دهد. در سال های اخیر موضوع رانندگی به شیوه ایمن باعث شده که خودرو سواربه محدودیت های خود آگاهی پیدا کند. مهم است که دریاد داشته باشید که شما نسبت به سرنشینان و بقیه استفاده کنندگان ازجاده مسوولیت دارید.
فرایند پیرشدن، سرانجام توانایی راننده را برای درک کردن، تصمیم گرفتن و انجام دادن مهارت های کلیدی برای رانندگی ایمن تحت تاثیر قرارمی دهد. شناختن نشانه های اولیه سختی در رانندگی –جسمی و شناختی – به رانندگان مسن اجازه می دهد تا هنگامی که درموقعیت قرار می گیرند بتوانند اقدام مناسب را انجام دهند تا ایمنی خودشان وجامعه اشان را حفظ کنند. همچنان که پیرتر می شویم بدن مان به تدریج تغییر پیدا می کند که رانندگی ایمن را تحت تاثیر قرار می دهد. اگرچه رانندگان مسن با کسب سال ها تجربه این تغییر فیزیکی بدن را جبران کرده اند اما ممکن نیست که بتوانند برهمه آن ها غالب شوند. رانندگان مسن بیشتر تحت تاثیر تغییرات جسمی؛ ازجمله سه عامل بینایی، حرکت و پردازش اطلاعات هستند.
افزایش سن و مشکل بینایی
بینایی، یکی ازمهم ترین حواس پنج گانه برای رانندگی است که می تواند سن را به صورت های زیر تحت تاثیر قرار بدهد:
شفافیت بینایی: همچنان که ما پیرترمی شویم توانایی برای تشخیص جزییات را ازدست می دهیم و میدان دیدمان کمتر می شود. تقلیل یافتن بینایی باعث می شود تا در رانندگی عملکردمان ضعیف تر شود. بیشتر برای این گونه افراد مشکل تراست تا جزییات را به وضوح ببینند؛ مانند تابلوهای راهنمایی و رانندگی که نیاز به خواندن دارند و تشخیص دادن سرعت خودروهای دیگر و ممکن است که چشم این گونه افراد نتواند فاصله کانونی را تنظیم کند. این مشکل معمولا در غروب یا شب متداول است.
توانایی دیدن: چون قدرت دیدن اشیا، افراد و موانع مانند رهگذران یا دوچرخه سواران برای این گونه خودروسواران درغروب یا شب ضعیف تر می شود بنابراین حوادث ناگوار ترافیکی بیشتر برایشان اتفاق می افتد.
توانایی کنترل بر نور خیره کننده : موقعیت هایی؛ ازجمله زمانی که خودروها با چراغ های نور بالا نزدیک می شوند یا خورشید در بعد ازظهر در حال غروب کردن است و نور خیره کننده ای دارد، باعث خیرگی (زدن) چشم خودروسواران می شود. وسعت بینایی یا دامنه دید: توانایی دیدن چیزهایی که دراطراف میدان دید وجود دارند، مشکل تراست (دید جانبی آن است هنگامی که افراد به جلو نگاه می کنند از بیرون از گوشه چشم هایشان دید داشته باشند.)
تطبیق یافتن با تغییرات در زیر نور: هنگامی که از سمت روشنایی به تاریکی یا برعکس می روند چشم این گونه افراد زمان بیشتری می برد تا بتواند خود را تطبیق دهد. این مورد هنگام غروب یا شب مشکل ترمی شود.
چگونه از بینایی محافظت کنیم؟
کنترل های منظم ازسوی عینک ساز یا چشم پزشک داشته باشید(حداقل هردوسال یک بار) تا مطمئن شوید که بینایی شما تا حد امکان خوب است. نسخه ای که برای عینک استفاده می کنید، باید به روز باشد و اطمینان خاطر حاصل کنید که عینک های شما مناسب رانندگی است. آگاه باشید ازاین که چگونه بینایی شما تغییرخواهد کرد و این که چگونه نحوه رانندگی شما را تحت تاثیرقرارمی دهد؛ برای مثال به
محدود کردن یا اجتناب کردن به رانندگی درشب یا غروب فکرکنید. کنترل خودرو را به گونه ای در دست داشته باشید تا جبران تغییراتی همچون بینایی که همراه با سن اتفاق می افتد را بکند. برای مثال دید پیرامونی که همزمان با سن کاهش می یابد را می توان با نصب آیینه های مخصوص بر روی خودرو و تنظیم کردن صحیح آیینه های بغل درهر دو طرف خودرو جبران کرد. شیشه های جلو را تمیز نگه دارید تا باعث کاهش خیرگی چشم شود. شرایط پزشکی که چشم ها را تحت تاثیرقرارمی دهند مانند آب مروارید، آب آوردن چشم و دیابت می توانند؛ توانایی این گونه افراد را درفراهم آوردن رانندگی امن و بی خطر تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه بیماری چشم می تواند رانندگان را درهرسنی تحت تاثیرقراردهد اما در افراد مسن تررایج تراست.
افزایش سن و مشکلات حرکتی
تغییراتی که دراثر افزایش سن در بدن شما اتفاق می افتد حرکات بدن را کندتر و سخت تر می کند. این تغییرات هرکسی را تا اندازه ای تحت تاثیر قرارمی دهد اما این تغییرات برروی افرادی که تناسب اندام دارند و فعال هستند، تاثیر کمتری دارد. بعضی ازاین تغییرات که دراثر پیر شدن دربدن به وجود می آید،عبارتند از:
-قدرت ماهیچه ها کاهش پیدا می کند.
-قابلیت تغییرپذیری و حرکت کاهش پیدا می کند.
-دامنه حرکت محدود می شود.
-هماهنگی و مهارت ضعیف تر می شود.
تمام این تغییرات علاوه بر مشکلاتی که دراین گروه سنی مشترک است (مخصوصا شرایط آزاردهنده ای مانند آرتروز) می تواند روش رانندگی را تحت تاثیر قرار بدهد؛ برای مثال ممکن است مشکل باشد تا کنترل خودرو را با دنده ها و کلاچ دردست گرفت. نشان دادن واکنش کندتر در رانندگان مسن؛ از جمله این تغییرات محسوب می شوند.
ضرورت تقویت حرکات بدن
فعال باشید و تناسب اندام تان را تا جایی که امکان دارد، حفظ کنید. تحقیقات نشان داده اند هنگامی که سالم، قوی و سلامت هستید، مشکلات حرکتی کمتری دارید و می توانید به سرعت واکنش نشان دهید.
انجام ورزش هایی؛ مانند یوگا، تای چی چوان (نوعی ورزش رزمی چینی است که برای بهبود سلامتی، افزایش طول عمر و آرامش روحی انجام می شود. این ورزش در رده ورزش های رزمی ملایم قرار دارد و باعث می شود تا عضلات بدن با انجام تمرینات نرم وساده، انعطاف پذیر و قوی شوند.) یا آب درمانی به نرمی، قدرت و تناسب اندام کمک می کند.
اگرشما به فکرخرید خودروهستید به دنبال خودرویی با مشخصات فرمان پذیری، دنده اتوماتیک و ترمزقدرتی باشید. مطمئن باشید که ارتفاع صندلی کاملا برای شما تنظیم شده است. اگرچرخاندن__سربرایتان مشکل است، می توانید آیینه های مخصوصی را نصب کنید تا میدان دیدتان گسترش پیداکند.
ضرورت تقویت حرکات بدن
افزایش سن و پردازش اطلاعات
بعضی از افراد بزرگ سال خیلی به آرامی دربحران جواب می دهند که بخشی از آن به خاطر تغییرپذیری است که کاهش پیدا کرده، ماهیچه هایی که ضعیف ترشده و دامنه حرکت نیز محدود شده است. رانندگی درهرسنی یک فعالیت بسیار پیچیده است به خاطراین که شما را ملزم می کند تا هرلحظه آن چه که درون و بیرون خودرو اتفاق می افتد را کنترل کنید و به طورصحیح واکنش نشان دهید. همچنان که پیرترمی شوید، توانایی شما در پردازش اطلاعات و واکنش نشان دادن نسبت به آن به نظر کمترمی شود. اگرچه بسیاری از این فرایند خودکار به نظرمی رسد اما درواقعیت، ذهن و بدن خیلی به سختی کارمی کنند تا همه این اطلاعات را پردازش و واکنش مناسبی را طراحی کنند. درمواقعی که شما مجبورهستید تحت فشار و زمان کمتری واکنش نشان دهید، این نوع از تغییرات بیشترمشکل سازمی شوند. این موقعیت ها همیشه هنگام رانندگی رخ می دهند.
ضرورت های زیر را درنظربگیرید:
- رانندگی درساعت اوج فشار
- رفتن به سمت بزرگ راه شلوغ
- تغییردادن لاین ها درترافیک
- حرکت کردن درمسیرناآشنا
- برخورد کردن با تقاطع یا مسیرپرپیچ و خم
تغییرات شناختی
تصمیم گرفتن: رانندگان مسن تر امکان دارد، اطلاعات را پردازش کنند ونسبت به رانندگان جوان تر واکنش کندتری نشان دهند، درنتیجه، رانندگان مسن ممکن است که بسیار به آهستگی رانندگی کنند تا جبران کندی واکنش را بکنند. همچنان که رانندگان پیرتر می شوند، آنان ممکن است با توجه به سطح فعالیتی که درمسیرجاده به آن نیازدارند، احساس از توان افتادگی بکنند مخصوصا بزرگ راه های شلوغ یا تقاطع های پرازدحام ضمنا ممکن است، نتوانند توجه لازم و کافی را داشته باشند و به سادگی حواس شان پرت شود. خطر تصادف برای رانندگان مسن تر در مقایسه با رانندگان جوان تردرتقاطع ها بیشتراست. تصادف ها یا به علت ناتوانی درشناختن مسیردرست است، نشانه ها وعلامت ها را به درستی متوجه نمی شوند و نسبت به سرعت، شناخت درستی ندارند.
در بهترین موقعیت قراربگیرید
از موقعیت های سخت و غیرقابل پیش بینی مانند چهارراه های شلوغ و ساعت پرازدحام اجتناب کنید. اگر امکان دارد برای یک مسیرجایگزین برنامه ریزی کنید و کمتردرساعت شلوغ رفت وآمد کنید.سعی کنید، از چهارراه های شلوغ که مجبورهستید، درترافیک به سمت راست دور بزنید، دوری کنید (مگراین که چراغی با پیکانی که به سمت راست اشاره می کند وجود داشته باشد.)
بدانید هنگام رانندگی درموقعیت هایی که مورد نیازاست زمان بیشتری می برد تا بخواهید به سرعت واکنش نشان دهید. مطمئن باشید که شما نسبت به قوانین جاده و نشانه های جاده آگاهی لازم را دارید، مخصوصا قوانینی که درموقعیت های پیچیده تر مانند تقاطع های اصلی و لاین های پرپیچ و خم وضع شده است. پیش از مسافرت کردن مسیرها را برنامه ریزی کرده و تا جایی که امکان دارد از مسیرهای آشنا استفاده کنید. ازاشکال دیگرحمل ونقل برای مسافرت های ناآشناتر یا مسافرت های سخت استفاده کنید.
تمرکز خود را با دوری ازمسائلی که باعث حواس پرتی درخودرو می شود هنگام رانندگی حفظ کنید (برای مثال، موسیقی، نوه ها و حیوانات خانگی).
از رانندگی درشرایط آب وهوایی سخت و دشوار دوری کنید. مهارت های رانندگی اتان را با گذراندن دوره آموزشی قدرت ببخشید و آن را به عنوان امتحان قلمداد نکنید زیرا به شما کمک می کند تا دربهترین وضعیت قراربگیرید.
چگونه کمک کنیم؟
آسان نیست که به پیرشدن فکر کنیم اما اگر هرچه زودتر درباره آن صحبت کنیم شما و خانواده اتان بهتر می توانید درمورد سال هایی که در پیش رو دارید، برنامه ریزی کنید. در این جا نکاتی آورده می شود که بحث را راحت تر می کند:
زود برنامه ریزی کنید
عامل مهم برای رانندگی ایمن درآینده این است که بفهمیم و ارزیابی کنیم، نقشی را که رانندگی درزندگی فرد مسن بازی می کند. با این وجود تعداد کمی از رانندگان مسن درباره این موضوع بحث می کنند و برای آن برنامه ریزی می کنند که چگونه نیازهای حمل و نقل را با توجه به تغییر شرایط زندگی برآورده کنند. پس اگرهرچه زودتردرباره نتایج اجتناب ناپذیر رابطه افزایش سن و تغییر در شیوه رانندگی بحث کنید بهترمی توانید شرایط مناسبی را برای آینده تامین کنید. همچنان که شما به سمت بازنشستگی پیش می روید نیازهای حمل ونقل را به مانند نیازهای مالی، پزشکی و مسکن درنظربگیرید. نیازهای حمل و نقل ویژه را بررسی و روشی را اتخاذ کنید که با آن ها سازگار باشد.
داشتن نگرش جداگانه
بعضی ازافراد می توانند به خوبی تا سن پیری رانندگی کنند و بعضی افراد نمی توانند. بپذیرید که راننده مسن لزوما راننده پرخطری نیست با این وجود نیازها و خواسته های حمل و نقل را درهرموقعیتی درنظر بگیرید.
محترمانه ارتباط برقرار کنید
رانندگان مسن خودشان را به عنوان رانندگان ایمن تلقی می کنند. ما حالت تدافعی می گیریم یا مشکل را انکار می کنیم. بهتراست هنگام توضیح دادن مسائل مثبت نگرباشید و نقش حمایتی را ایفا کنید. افراد مسن نیازدارند تا به درستی دیدگاه هایشان را درمیان بگذارند و تغییرات را با آغوشی بازپذیرا باشند. با همدیگر درباره روش هایی صحبت کنید تا با عادت های رانندگی تطبیق پیدا کند و برای نیازهای حمل ونقل آینده برنامه ریزی کنید.
منبع: CAR.IR